ಚಿಕ್ಕಂದಿನಲ್ಲಿ ಸ್ತನಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಅಂದರೆ ಏನು ಎಂದು ಮಾಸ್ಟರನ್ನು ಕೇಳಿದ್ದೆ. “ಹಿಂಡಲು ಕಿವಿ ಇರುವಂತಹ ಪ್ರಾಣಿ,” ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದು ಈಗಲೂ ನೆನಪಿದೆ. ಸ್ತನಿಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಗುಣಗಳಲ್ಲಿ ಮೊಲೆಹಾಲು ಬಿಟ್ಟರೆ ಹಿಂಡಲು ಕೈಗೆ ಸಿಗುವ ಕಿವಿಯೇ ಪ್ರಮುಖ ಎನ್ನಬಹುದು. ತಾಯಿಯ ಮಮತೆಯ ಸೆಲೆ ಎಂದು ಖ್ಯಾತಿಯಾದ ಮೊಲೆಹಾಲು ಸ್ತನಿಗಳಲ್ಲಷ್ಟೆ ಲಭ್ಯ. ಮೊಲೆ ಇಲ್ಲದ ಪ್ಲಾಟಿಪಸ್‌ನ ಚರ್ಮವೂ ಹಾಲನ್ನು ಒಸರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಅದಕ್ಕೂ ಆದಿಸ್ತನಿ ಎಂಬ ಪಟ್ಟ ಸಿಕ್ಕಿದೆ. ಸ್ತನಿಗಳ ಹೊರತು ಉಳಿದೆಲ್ಲ ಪ್ರಾಣಿಗಳೂ ಮೊಟ್ಟೆ ಇಡುತ್ತವೆ. ಹಾವು, ಹಕ್ಕಿಗಳು, ಹುಳು, ಕೀಟಗಳು ಎಲ್ಲವೂ ವಂಶಾಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಮೊಟ್ಟೆ ಇಟ್ಟು ಮರೆಯಾಗಿಬಿಡುತ್ತವಷ್ಟೆ. ಆದರೆ ಸ್ತನಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಮರಿ ಮಾಡಿ, ಅವಕ್ಕೆ ಮಾತೃಪ್ರೇಮವನ್ನು ಹಾಲಿನಲ್ಲಿಯೇ ಎರೆಯುತ್ತವೆ!
ಇದು ಸಾಧ್ಯವಾದದ್ದು ಹೇಗೆ? ಮೊಟ್ಟೆಯಿಡುವ ಪರಿಪಾಠ ಮರೆಯಾಗಿ ಮೊಲೆಹಾಲೂಡಿಸುವ ಪರಿಪಾಠ ಬೆಳೆದದ್ದು ಹೇಗೆ? ಇದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರ ದೊರಕಿದೆ. ಹಕ್ಕಿಗಳ ಮೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಹಳದಿ ವಸ್ತುವನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಶಕ್ತಿ ಮರೆಯಾದ ಕಾರಣ, ಮೊಲೆಹಾಲು ಸುರಿಯಲಾರಂಭಿಸಿತು ಎಂದು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಲೌಸಾನೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ತಳಿಜೀವಿವಿಜ್ಞಾನಿ ಡೇವಿಡ್‌ ಬ್ರಾವಂಡ್‌ ಮತ್ತು ಸಂಗಡಿಗರು ಸಂಶೋಧಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕೋಳಿಮೊಟ್ಟೆಯ ಪೌಷ್ಠಿಕತೆಗೆ ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಹಳದಿ ವಸ್ತು – ಜಮೆ, ಜಮೆಚೀಲ – ಕಾರಣವಷ್ಟೆ. (ಇದನ್ನು ‘ಯೋಕ್‌’ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.) ಕೋಳಿಮೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿಯಷ್ಟೆ ಅಲ್ಲ, ಹಕ್ಕಿಗಳು, ಉರಗಗಳ ಮೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಜಮೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದು ಮೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಭ್ರೂಣಕ್ಕೆ ತಾಯಿ ಒದಗಿಸಿಕೊಟ್ಟ ಆಹಾರದ ದಾಸ್ತಾನು. ಮೊಟ್ಟೆಯೊಡೆದು ಮರಿ ಹೊರಬರುವವರೆವಿಗೂ ಈ ದಾಸ್ತಾನಿಟ್ಟ ಆಹಾರವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡೇ ಭ್ರೂಣದ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಸಾಗಬೇಕು. ಹೆಚ್ಚು ಬೇಕೆಂದರೂ ಲಭ್ಯವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಮೊಟ್ಟೆಯ ಜಮೆಯಲ್ಲಿರುವ ಆಹಾರ ಕೊಬ್ಬು, ಕಾರ್ಬೊಹೈಡ್ರೇಟ್‌ ಮತ್ತು ಪ್ರೊಟೀನ್‌ಗಳ ಸಂಕೀರ್ಣ ಮಿಶ್ರಣ. ಈ ಮಿಶ್ರಣಕ್ಕೆ ವೈಟಿಲೋಜೆನ್‌ ಅನ್ನುವ ಪ್ರೊಟೀನ್‌ ಕಾರಣ. ಆಹಾರವನ್ನು ಮೊಟ್ಟೆಯೊಳಗೆ ಸಾಗಿಸಲು ಮತ್ತು ಅದರೊಟ್ಟಿಗೆ ತಳುಕಿಕೊಂಡು ಭದ್ರವಾಗಿಡುವುದು ವೈಟಿಲೊಜನ್‌ ಕೆಲಸ. ಹೀಗಾಗಿ ಹಕ್ಕಿಗಳು, ಉರಗಗಳಲ್ಲಿ ವೈಟಿಲೊಜೆನ್‌ ತಯಾರಿಸುವ ಜೀನ್‌ಗಳು ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಬಹುತೇಕ ಮೊಟ್ಟೆಯಿಡುವ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲೂ ಹೆಚ್ಚೂ, ಕಡಿಮೆ ಒಂದೇ ರೀತಿ ಇರುತ್ತದೆ ಈ ಜೀನ್‌ಗಳ ಸ್ವರೂಪ. ಅಷ್ಟು ಪ್ರಮುಖ ಈ ಜೀನ್‌.
ಕೋಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ವೈಟಿಲೊಜೆನ್‌ ಜೀನ್‌ಗಳು ಸ್ತನಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇವೆಯೇ ಎಂದು ಬ್ರಾವಂಡ್‌ ತಂಡ ಪರೀಕ್ಷಿಸಿತು. ನಾಯಿ, ಮಾನವ ಮತ್ತು ಆರ್ಮಡಿಲೊ (ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುವ, ಇರುವೆಗಳನ್ನಷ್ಟೆ ತಿಂದು ಬದುಕುವ ಸ್ತನಿ) ಈ ಮೂರು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಡಿಎನ್‌ಎ (ತಳಿಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತಿರುವ ರಾಸಾಯನಿಕ)ಯಲ್ಲಿ ವೈಟಿಲೊಜೆನ್‌ ಜೀನ್‌ನ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಇದ್ದುವು. ಆದರೆ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ದೋಷಪೂರ್ಣವಾಗಿದ್ದುವು. ಮೂರೂ ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲೂ ಒಂದೇ ಬಗೆಯ ದೋಷ ಕಂಡು ಬಂದಿದು ಅಚ್ಚರಿಯ ಸಂಗತಿ. ಏಕೆಂದರೆ, ಆರ್ಮಡಿಲೊ ವಿಕಾಸವಾದದ್ದು ಸುಮಾರು ೧೦ ಕೋಟಿ ವರುಷಗಳ ಹಿಂದೆ. ಮಾನವನೆಂಬ ಪ್ರಾಣಿಯ ವಿಕಾಸವಾದದ್ದು ಸುಮಾರು ೪ ಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ. ಅರ್ಥಾತ್‌, ಆರ್ಮಡಿಲೊ ಎನ್ನುವ ಸ್ತನಿ ಹುಟ್ಟುವ ಮೊದಲೇ ಜಮೆಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಬೇಕಾಗಿದ್ದ ಈ ಜೀನ್‌ಗಳು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯವಾಗಿಬಿಟ್ಟಿದ್ದುವು. ಈ ಮೂರೂ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲೂ ಮರಿಗಳು ತಾಯಿಗೆ ಮಾಸು ಮತ್ತು ಹೊಕ್ಕಳಬಳ್ಳಿಯಿಂದ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆಯಷ್ಟೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಇವನ್ನು ನಿಜಸ್ತನಿ (ಯೂಥೀರಿಯನ್‌) ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.
ಮಾಸು ಮತ್ತು ಹೊಕ್ಕಳಬಳ್ಳಿ ಇಲ್ಲದ, ಹಾಲು ಸುರಿಸುವ ಜೀವಿಗಳೂ ಇವೆ. ಇವನ್ನು ಅರೆಸ್ತನಿಗಳು (ಮೆಟಾಥೀರಿಯನ್‌) ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಅಮೆರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಒಪೊಸಮ್‌ ಮತ್ತು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ವಾಲಬಿ (ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೊಲೆ ಇದ್ದರೂ, ತಾಯಿ-ಮಗುವನ್ನು ಕೂಡಿಸುವ ಮಾಸು ಮತ್ತು ಹೊಕ್ಕಳ ಬಳ್ಳಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಕಾಂಗರೂ ಸಹ ಇಂತಹುದೇ ಪ್ರಾಣಿ.) ಈ ಜೀನ್‌ಗಳ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಕಂಡುವು. ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿಯೂ ಇವು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯವಾಗಿದ್ದುವು. ೭ ಕೋಟಿ ವರುಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಖಂಡ ಅಮೆರಿಕೆಯಿಂದ ಬೇರ್ಪಡುವುದಕ್ಕೆ ಮೊದಲೇ ಈ ಜೀವಿಗಳು ವಿಕಾಸವಾಗಿದ್ದುವು. ಅಂದರೆ, ಜಮೆಯ ಜೀನ್‌ ಅಷ್ಟು ಮೊದಲೇ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯವಾಗಿತ್ತು.
ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಜಮೆಯ ಜೀನ್‌ ಆದಿಸ್ತನಿಗಳಲ್ಲಿ ಇರಬಹುದೇ? ಉತ್ತರಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ಲಾಟಿಪಸ್‌ನ ತಳಿಸಂಕೇತಗಳಲ್ಲಿ ಶೋಧ ನಡೆಯಿತು. ಪ್ಲಾಟಿಪಸ್‌ ಮೊಟ್ಟೆ ಇಡುವ ಪ್ರಾಣಿ. ಆದರೆ ಮೊಟ್ಟೆ ಒಡೆದು ಹೊರಬಂದ ಮರಿಗಳು ಕೆಲವು ಕಾಲ ತಾಯಿಯ ಹಾಲು ಕುಡಿಯುತ್ತವೆ. ತಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಮೊಲೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಕೆಲವೆಡೆ ಕೂದಲು ಗಂಟಿಕ್ಕಿಕೊಂಡಂತಾಗಿ, ಅಲ್ಲಿಂದ ಹಾಲು ಒಸರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಇವಕ್ಕೆ ಆದಿಸ್ತನಿ ಎನ್ನುವ ಹೆಸರು. ಪ್ಲಾಟಿಪಸ್‌ನ ಇಡೀ ತಳಿಸಂಕೇತವನ್ನು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಅನಾವರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಪ್ಲಾಟಿಪಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಹುಡುಕಿದಾಗ ಎರಡು ವೈಟಿಲೊಜೆನ್‌ ಜೀನ್‌ಗಳು ಕಂಡು ಬಂದುವು. ಅದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸುಮಾರು ೫ ಕೋಟಿ ವರುಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯವಾಗಿದ್ದಂತಹುದು. ಮತ್ತೊಂದು ಇನ್ನೂ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವಾಗಿತ್ತು. ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳ್ಳದ ಈ ಏಕೈಕ ಜೀನ್‌ನಿಂದಾಗಿ ಆದಿಸ್ತನಿಗಳು ತಮ್ಮ ಮೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಜಮೆಯನ್ನು ಕೂಡಿಸುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಬ್ರವಾಂಡ್‌ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅತ್ತ ಜಮೆಯೂ ಪೂರ್ಣವಿಲ್ಲ, ಇತ್ತ ಮೊಲೆಹಾಲೂ ಪೂರ್ಣವಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಆದಿಸ್ತನಿಗಳಿವೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಈ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿ ಜಮೆಯ ಜೀನ್‌ಗಳು ಅರೆಬರೆಯಾಗಿರುವಂತೆಯೇ, ಮೊಲೆಹಾಲಿನಲ್ಲಿರುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರೊಟೀನ್‌ ಕೇಸೀನ್‌ ನಿರ್ದೇಶಿಸುವ ಜೀನ್‌ಗಳೂ ಇವೆ. ಇದು ಮರಿಗಳಿಗೆ ಕ್ಯಾಲ್ಶಿಯಂ ಲವಣ ಒದಗಲು ನೆರವಾಗುವ ಪ್ರೊಟೀನ್‌. ಜಮೆಯಲ್ಲಿರುವ ವೈಟಿಲೊಜೆನ್‌ನಂತೆಯೇ ಕ್ಯಾಲ್ಶಿಯಂ ಅನ್ನು ಭದ್ರವಾಗಿ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಇರುತ್ತದೆ.
ಆದಿಸ್ತನಿ, ಅರೆಸ್ತನಿ ಹಾಗೂ ನಿಜಸ್ತನಿಗಳೆಲ್ಲವುಗಳ ಮೂಲಜೀವಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಜೀನ್‌ ಉಗಮವಾಗಿರಬೇಕು ಎನ್ನುವುದು ಇವರ ಊಹೆ. ಜಮೆಯ ವೈಟಿಲೊಜೆನ್‌ ಜೀನ್‌ಗಳು ಮರೆಯಾದಾಗ, ಅದರ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಕೇಸೀನ್‌ನ ಈ ಜೀನ್‌ ತುಂಬಿತಂತೆ. ಅಂದ ಹಾಗೆ ಅಂಡಗಳನ್ನು ಒದ್ದೆಯಾಗಿಡುವುದಕ್ಕೆಂದು ಈ ಜೀನ್‌, ಹಾಗೂ ಹಾಲಿನ ಉತ್ಪಾದನೆ ರೂಪುಗೊಂಡಿರಬೇಕು. ಕ್ರಮೇಣ ಮಾಸು ಮತ್ತು ಸ್ತನಗಳನ್ನು ವಿಕಾಸವಾಗಿ, ತಾಯಿ ಮತ್ತು ಮಗುವಿನ ನಡುವಿನ ಮಧುರ ಬಾಂಧವ್ಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿರಬೇಕು ಎನ್ನುವುದು ಇವರ ಊಹೆ.
ಹಾಲಿನಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟೆಯ ವಾಸನೆ ಹೀಗಿದೆ.
Today's Science ಇಂದಿನ ವಿಜ್ಞಾನ 