ಸಂತೋಷದ ಸ್ವರೂಪ – ಸಂತೋಷದ ಬಗೆ 3

ಸಹಕಾರದ ಸಂತಸ

ಸಹಾಯಕ

ಇದು ನಾಣ್ಯದ ಮತ್ತೊಂದು ಬದಿ. ಪೈಪೋಟಿ ಹಾಗೂ ಸಹಕಾರಗಳ ನಡುವೆ ನಾವು ಹೊಂದಾಣಿಸಬೇಕಿತ್ತು. ಏಕೆಂದರೆ ಕಾಡು ಪಂಗಡದವರಾಗಿ ಬಿಡಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸಫಲರಾಗುವುದು ಅಪರೂಪ. ಗೆಲ್ಲಲೇ ಬೇಕೆನ್ನುವ ಅಂತರಾಳದ ಬಯಕೆಯ ಜೊತೆಗೆ,  ಅಷ್ಟೇ ಮೂಲಭೂತವಾದಂತಹ ಪರಸ್ಪರರಿಗೆ ನೆರವಾಗುವ ಬಯಕೆಯನ್ನೂ ನಾವು ಪಡೆದಿದ್ದೇವೆ. ನೀತಿವಾದಿಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ತಾವೇ ಕಾರಣ ಎನ್ನಬಹುದು, ಸತ್ಯವೇನೆಂದರೆ ನೆರವಾಗುವುದು ನಮ್ಮ ಸಹಜ ಗುಣ.  ಇದುವೂ ನಮಗೆ ಖುಷಿ ತರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ನಾವು ಹೇಗಿರಬೇಕೆನ್ನುವ ಬಗ್ಗೆ ಸದ್ಗುರುಗಳು ಹೇಳಿದ ನೀತಿಪಾಠದಿಂದಲ್ಲ.  ಮತ್ತೊಬ್ಬರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ನಮಗೆ ನಾವೇ ನೆರವಾಗುವುದು ನಮಗೆ ಜೈವಿಕವಾಗಿಯೇ ಬಂದಿರುತ್ತದೆ. ಸಹಕಾರ ಎನ್ನುವುದು ನಿಸ್ವಾರ್ಥಿ ನಡತೆ ಎಂದು ತೋರಬಹುದು. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಇದು ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ನಡತೆಯಷ್ಟೆ ಸ್ವಾರ್ಥ ನಡವಳಿಕೆ.

ಗೆಳೆಯರಿಗೆ ನೆರವಾಗುವುದರಿಂದ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸಂತೋಷ ಉಕ್ಕುತ್ತದೆಂದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಸೋಲಿನಿಂದ ತಂಡವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ನಮ್ಮ ಬುಡಕಟ್ಟು ಪಂಗಡದ ಸದಸ್ಯರು ಪರಸ್ಪರ ಸಹಾಯಕ್ಕಿರುವಂತೆ ನಿಸರ್ಗ ನಮ್ಮನ್ನು ವಿಕಾಸ ಮಾಡಿದೆ. ದೊಡ್ಡ ಬೇಟೆಯನ್ನು ಪಂಗಡದ ಸದಸ್ಯನೊಬ್ಬನೇ ಕೊಲ್ಲಲಾರ. ಹಾಗೆಯೇ ಪಂಗಡದ ಸದಸ್ಯನೊಬ್ಬನಿಗೇ ಗುಡಿಸಲು ಕಟ್ಟುವುದು, ಭೋಜನ ಕೂಟವನ್ನೇರ್ಪಡಿಸುವುದು ಅಥವಾ ತಮ್ಮ ವಸತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದೂ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆದಿ ಮಾನವ ಪಂಗಡದ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಸದಸ್ಯರೂ ಇಡೀ ಪಂಗಡ ಗೆದ್ದರಷ್ಟೆ ಬದುಕಿ ಉಳಿಯಬಹುದಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕೆ ಸಕ್ರಿಯ ಸಹಕಾರ ಅವಶ್ಯಕ. ಹೆದರಿಕೆ, ಬೆದರಿಕೆಯಿಂದ ಪಡೆದ ಸಹಕಾರ ಇದಕ್ಕೆ ಸಾಲದಾಗಿತ್ತು. ನಾವು ಇನ್ನೂ ಒಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ಮುಂದುವರೆದೆವು. ತಂಡವು ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನಿಂದ ಸಮರ್ಥವಾಗಿರಬೇಕೆಂದರೆ ಪಂಗಡದ ಬಲಶಾಲಿಗಳೂ, ಪೈಪೋಟಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದವರೂ ಕೂಡ ತಮ್ಮ ಅಧೀನದಲ್ಲಿದ್ದವರಿಗೆ ಬಹುಮಾನಗಳನ್ನು ನೀಡಬೇಕಾಯಿತು. ಇಂದು ನಮ್ಮ ಉದ್ಯೋಗಗಳ ಹಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಬಗೆಯ ಸಹಕಾರದ ತುಡಿತವನ್ನು ಕಾಣುತ್ತೇವೆ. ತಮ್ಮ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗೆ ವೇತನ ಬಡ್ತಿಯನ್ನೋ, ಬೋನಸ್ಸನ್ನೋ ನೀಡುವುದು ಬಹುತೇಕ ಬಾಸ್ ಗಳಿಗೆ ಖುಷಿಯ ಸಂಗತಿ. ಅದೇ ಉದ್ಯೋಗದಿಂದ ವಜಾ ಮಾಡಿದಾಗ ಅಥವಾ ವೇತನ ಕಡಿತ ಮಾಡಿದಾಗ ಹೀಗಾಗದು. ಸದಾ ಬಡಿಗೆಯಿಂದ ಬೆದರಿಸುವ ಬಾಸ್ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಯಾವ ಕಾರಣದಿಮದಲೋ ಸಹಕಾರದ ಸಂತಸವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲಾಗದ ದುಃಖಿಯಾಗಿರುತ್ತಾನೆ.  ಜುಜುಬಿ ಎನ್ನಿಸುವ ನೆರವಿನ ಇಂಗಿತವೂ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಕ್ಷಣಿಕವಾದ, ಸುಖಕರ ಸಂತೋಷವನ್ನುಂಟು ಮಾಡಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಜಾಮ್ ನಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡವನೊಬ್ಬ ಪಕ್ಕದ ರಸ್ತೆಯಿಂದ ಬರುತ್ತಿರುವ ವಾಹನಕ್ಕೆ ಹಾದಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಾಗ ಆ ಚಾಲಕ ತೋರಿಸುವ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯ ಸಂಕೇತವೂ ಹತಾಶೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡವನಿಗೆ ಅಮೂಲ್ಯವೆನ್ನಿಸುತ್ತದೆ.

“ಒಳ್ಳೆಯ ಕೆಲಸ” ಮಾಡುವುದು ಇದರದ್ದೇ ವೈಭವೀಕರಿಸಿದ, ವಿಸ್ತೃತ ನಡವಳಿಕೆ. ಕೆಲವರು ಇಡೀ ಮಾನವತೆಯನ್ನು ಮಾರ್ಮಿಕವಾಗಿಯಾದರೂ ತಮ್ಮದೇ ಕುಲಬಂಧುಗಳೆಂದು ಕಾಣುವರು. ಈ ‘ಕುಲ’ಕ್ಕೆ ನೆರವಾಗಲು ಅವರು ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಬಹುದು. ಎಲ್ಲ ಮಾನವೀಯ ನೆರವಿನ ಸಂಸ್ಥೆಗಳೂ ಈ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆಯೇ ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಪ್ರಪಂಚದ ಇನ್ನೆಲ್ಲೋ ಇರುವ ಹಸಿದ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಆಹಾರವನ್ನು ನೀಡಿದೆವೆನ್ನುವ ಅವರ ಸಂತೋಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಆ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ತಮ್ಮದೇ ಪಂಗಡದ ವಿಸ್ತೃತ ಅಂಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವುದೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ತಾವು ಯಾವುದೋ ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಥವಾ ನೈತಿಕ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಹೀಗೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ನುಡಿದರೂ ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಆದಿಮ, ಪ್ರಾಚೀನವಾದ “ಅನಿವಾರ್ಯವಾದ ಸಹಕಾರ” ನಿಯಮವನ್ನು ಪಾಲಿಸುತ್ತಿರುವರಷ್ಟೆ. ನೆರವು ನೀಡಬೇಕು ಎಂಬ ಬೋಧನೆಯಿಂದಾಗಿ ಅವರು ನೆರವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ನೆರವು ನೀಡವಂತಹ ಜೀವಿಯಾಗಿದ್ದರಿಂದ ನೆರವಾಗುವರು. ಈ ಸಹಕಾರಿ ಸಂತೋಷದ ಪರಮಾವಧಿಯ ಬಗೆಯೂ ಇದೆ. ಕೆಲವು ಮಂದಿ ಮಾನವತೆಯ ಬಗೆಗಿನ ತಮ್ಮ ಅನುಭೂತಿಯನ್ನು ಇತರೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೂ ವಿಸ್ತರಿಸುವರು. ಪ್ರಾಣಿಸಂರಕ್ಷಕರು ಕೆಲವು ಜೀವಿಗಳು ಅಳಿಯದಂತೆ ಕಾಪಾಡುವ ಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಜೀವನವನ್ನು ಕಳೆಯುತ್ತಾರಷ್ಟೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಪ್ರಾಣಿದಯಾ ಸಂಘದವರು ತೊಂದರೆಯಲ್ಲಿರುವ ಸಾಕುಪ್ರಾಣಿಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಕೈಲಾದಷ್ಟು ನೆರವು ನೀಡುತ್ತಾರೆ.  ಇಂತಹವರಲ್ಲಿ ಇತರೆ ಜೀವಿಗಳಿಗೆ ನೆರವಾಗಬೇಕೆನ್ನುವ ಹಂಬಲ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಎಷ್ಟು ತೀವ್ರವಾಗುತ್ತದೆಮದರೆ, ಎಲ್ಲೋ ಬಂಧಿಯಾಗಿರುವ ಪ್ರಾಣಿಯನ್ನು ಕಾಡಿಗೆ ಮರಳಿಸಿದಾಗ, ಪ್ರಾಣಿಗೆ ಜೀವಿಸಲ ಒಳ್ಳೆಯ ಪರಿಸರವನ್ನು ನೀಡಿದಾಗ, ಅಥವಾ ಮನೆಬಿಟ್ಟು ಬೀದಿಗೆ ಬಂದ ಸಾಕು ಪ್ರಾಣಿಗೆ ಹೊಸದೊಂದು ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿದಾಗ, ಒಂದು ಜೀವಿಯನ್ನು ಅಳಿವಿನಿಂದ ಉಳಿಸಿದ ಖುಷಿ ಉಕ್ಕುತ್ತದಲ್ಲ ಅದು ಉತ್ಕಟವಾದದ್ದು.

______________________________________________________________

ಟಿಪ್ಪಣಿ: ಈ ಖುಷಿಯೇ ಬಲು ಖುಷಿಯ ವಿಷಯ. ಮಾನವತೆಯ ಮೂಲ ಎನ್ನೋಣವೇ? ಡೆಸ್ಮಂಡ್‍ ಮಾರಿಸ್ ಕೊಡುವ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಹಾಗೂ ಅದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಪ್ರಬಲವಾದ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ನಾವು ನಮ್ಮಲ್ಲೂ ಕಾಣಬಹುದು. ಈ ಪ್ರಾಣಿರಕ್ಷಣೆಯ ಖುಷಿಗಾಗಿ ಮತ್ತೊಂದು ಜೀವಿಗೆ/ಜೀವಕ್ಕೆ ಹಿಂಸೆ ನೀಡುವುದಷ್ಟೆ ಒಪ್ಪಲು ತುಸು ಕಷ್ಟವಾಗುವ ಸಂಗತಿ. ಗೋರಕ್ಷಣೆ ಇರಲಿ, ಪ್ರಾಣಿದಯೆ ಇರಲಿ, ಅದು ಖುಷಿ ತರುತ್ತದೆ, ನಿಜ. ಆದರೆ ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಹಿಂಸೆ?

_____________________________________________________________

COOPERATIVE HAPPINESS

The Helper

This is the other side of the coin. We have always had to temper our competitiveness with cooperation because, as tribal animals, we could rarely succeed as isolated individuals. In addition to a deep-seated urge to win, we also inherited an equally basic, inborn urge to help one another. Moralists like to take credit for this, but the truth is that ‘being helpful’ is in our nature. It brings us happiness – not because do-gooders have taught us moral lessons in how to behave, but because biologically we are programmed to help ourselves by helping others. Cooperative behaviour may appear to be selfless, but in reality it is just as selfish as competitive behaviour.

If we gain a surge of happiness from, say, helping our friends, this is because evolution has ensured that tribal members support one another as a defence against group failure. A single individual could not kill a large prey; nor could a single individual build a hut, make a feast, or protect a settlement. Individual members of the primeval group could only thrive if the whole tribe was successful, and this demanded active cooperation. Passive cooperation, obtained by threats and bullying, was not enough; we had to go one step further. Even the most dominant members of the tribe – those who had won the competitive struggles – had to offer rewards to their subordinates in order to keep the group working efficiently together. In modern times, we see this cooperative urge at work in many different contexts. For most bosses, giving their staff a pay-rise or a bonus is a happy experience, whereas giving an employee the sack or a pay-cut is not. The ruthless boss, who, in wielding the carrot and stick, always favours the stick, will usually turn out to be a miserable individual, unable, for some personal reason, to enjoy the pleasures of cooperative happiness. In trivial ways, small cooperative gestures can bring a strangely pleasing, fleeting moment of happiness – as when a driver in a traffic jam allows a car stuck in a side-street into the main flow of traffic. The wave of appreciation is worth a lot in that gridlocked sea of frustration.

 

On a grander scale, there is the widespread phenomenon of doing ‘good works’. Some people, by symbolic means, are able to see the whole of humanity as members of their personal tribe. They can then set about helping their ‘tribe’ on a massive scale. All humanitarian organizations operate on this basis. The happiness they feel when providing food for a starving community on the other side of the world is based on their ability to see them as an extension of their own community. Officially they may claim to be operating according to some moral or religious code, but in reality they are obeying a modified form of an ancient, primeval ‘ cooperative imperative’. They are not being helpful because they have been taught to be helpful; they are being helpful because they belong to a helpful species. There is an even more extreme version of this type of cooperative happiness. Many people are able to extend their compassion beyond humanity to other species. Conservationists spend their lives trying to protect certain kinds of animals from extinction, and animal welfare workers do their best to care for suffering domestic animals. Among such individuals, the passion for helping other species frequently becomes intense, and the great surge of happiness that occurs when a captive animal is returned to the wild, a rare animal is saved from extinction, a farm animal is given better living conditions, or an abandoned pet is found a new home, is immense. For these people, the symbolic equation is stretched to the limit, with the protected animals standing in for ‘tribal members’.