ಸಂತೋಷದ ಸ್ವರೂಪ – ಸಂತೋಷದ ಬಗೆ 13

ಭಕ್ತಿಯ ಖುಷಿ

ಆಸ್ತಿಕ

ಗಾಢ ಧಾರ್ಮಿಕರು ಅತ್ಯಂತ ಭಕ್ತಿಯ ಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಶೇಷವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಖುಷಿಯನ್ನು ಕಾಣುತ್ತಾರೆ. ತುಸು ಶಾಂತವಾಗಿದ್ದಾಗ ಅವರ  ಈ ಖುಷಿ ಧ್ಯಾನಸ್ತರ ಖುಷಿಯಂತೆ. ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ತೀವ್ರತೆರನಾದ ಪೂಜೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರ ಖುಷಿ ಬಲು ಚುರುಕಾಗಿದ್ದು ಹುಚ್ಚು ಎನ್ನಿಸಲೂ ಬಹುದು. ಇಪ್ಪತ್ತು ಲಕ್ಷ ಮುಸ್ಲಿಮರು ಮೆಕ್ಕಾಗೆ ಬಂದಾಗ ಅಥವಾ ಲೂರ್ದೆಯಲ್ಲಿ ಅಸಂಖ್ಯ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರು ಒಟ್ಟಾದಾಗ ತಮ್ಮ ದೇವರಗಳಿಗೆ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ತಮ್ಮನ್ನೇ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮೇರೆ ಮೀರಿದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂತಸವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇಂತಹ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ದೊರೆಯುವ ಮಾನಸಿಕ ಪ್ರಸನ್ನತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದಿಷ್ಟು ವಿವರಣೆ ಅವಶ್ಯಕ.

ಇಂತಹ ಖುಷಿಯಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಆಯಾ ಧರ್ಮದ ಕಟ್ಟಳೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಇರುವ ಕುರುಡು ವಿಶ್ವಾಸ. ವೈಚಾರಿಕ ತರ್ಕ, ಚರ್ಚೆ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಾದಗಳು ಹಾಗೂ ನಿತ್ಯಾನುಭವಗಳ್ಯಾವುದಕ್ಕೂ ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶವಿಲ್ಲ. ಆ ದೇವರೇ ಪರಮಶಕ್ತ ಹಾಗೂ ಆತನ ಕಟ್ಟಳೆಯನ್ನು ಎಲ್ಲ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೂ ಪಾಲಿಸಲೇ ಬೇಕು. ದೇವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೀಗೆ ಗುಂಪು-ಗುಂಪಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವುದರಿಂದ ಭಕ್ತರು ಪೂಜ್ಯವೆನ್ನಿಸುವ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಖುಷಿಯನ್ನು ಉಸಿರುಗಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಇಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತಿರುವುದೇನೆಂದರೆ, ಕಳೆದು ಹೋದ ಬಾಲ್ಯದ ಆ ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಭಾವನೆಗಳು ಮರಳಿದಂತೆ. ಶಿಶುವಾಗಿದ್ದಾಗ ತನ್ನ ಸರ್ವ ಶಕ್ತ ಪೋಷಕರ ಪ್ರೀತಿಯ ಅಪ್ಪುಗೆಯಲ್ಲಿ ಮಗು ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನೂ, ಖುಷಿಯನ್ನೂ ಅನುಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಇದನ್ನು ನಾವೆಲ್ಲ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ. ಆದರೂ ಮನಸ್ಸಿನ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೋ ಅದನ್ನು ಬಯಸುತ್ತಿರುತ್ತೇವೆ. ಪ್ರೌಢರಾದ ನಮಗೆ ಹೀಗೆ ಪೋಷಕರ ನೆರವು ಬೇಕೆನ್ನಿಸಿದರೂ, ಅಹಂಭಾವ ಹಾಗೂ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳು ಆ ಬಯಕೆಯನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕುತ್ತವೆ. ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿಯಾದರೂ ಯಾರಾದರೂ ಸೂಪರ್-ಪೋಷಕರು ದೊರೆತಲ್ಲಿ ನಾವು ಆ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿದ್ದಂತೆಯೇ ಆಡಬಹುದು.

ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನಾವು ದೇವರುಗಳನ್ನು ಮಾತೆ, ಭೂಮಾತೆ, ಮಹಾಮಾತೆ ಎಂದು ಕಾಲ ಬದಲಾದ ಹಾಗೆ ಲಿಂಗವೂ ಬದಲಾಗಿ ತಂದೆ, ಮಹಾದೇವ ಎಂದೆಲ್ಲ ಪೋಷಕರ ಪಾತ್ರಗಳ ಹೆಸರಿನಿಂದಲೇ ಗುರುತಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಆಕಸ್ಮಿಕವೇನಲ್ಲ. ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಹೀಗೆ ತಂದೆ, ತಾಯಿಯರೆಂದು ಕರೆಯುವ ಪದ್ಧತಿ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ದೇವತೆಗಳ ಸೇವಕರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವಾಗಲೂ ಕಾಣಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹೆರದಿದ್ದರೂ ಮದರ್ ಸುಪೀರಿಯರ್ (ಮಹಾತಾಯಿ) ಎಂತಲೋ ಫಾದರ್ (ಪಾದರಿ) ಎಂತಲೋ ದೇವರ ಸೇವಕರೆನ್ನುವವರು ತಮ್ಮನ್ನು ಕರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಮಗು ತನ್ನ ಪೋಷಕರ ಮೇಲಿಟ್ಟಿರುವ ಪರಿಪೂರ್ಣ ನಂಬಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಹೇಗೆ ಸಂಕಟ ಬಂದಾಗಲೆಲ್ಲ ತನ್ನ ಪೋಷಕರ ಬಳಿಗೋಡುತ್ತದೆಯೋ ಹಾಗೆಯೇ ತರ್ಕ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಒಂದು ಕ್ಷಣ ಬದಿಗೊತ್ತಿ ಇಂತಹ ಮಹಾಶಕ್ತಿ, ಮಹಾಪೋಷಕರನ್ನು ನೆರವಿಗೆ ಕರೆಯುವ ಯಾರೂ ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ, ಬಾಲ್ಯದ ದಿನಗಳತ್ತ ಮರಳುವುದರಿಂದ ಮಹತ್ತರ ಖುಷಿಯನ್ನು ಕಾಣುವರು.  ಈ ಮಹಾಪೋಷಕರು ರಕ್ತಮಾಂಸದ ಮೂರ್ತಿಗಳಾಗದೇ ಇರುವುದರಿಂದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪೋಷಕರಲ್ಲಿರುವ ಲೋಪದೋಷಗಳು ಅವರಲ್ಲಿ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ವಿಶೇಷ ಸಭೆ, ಸಮಾರಂಭಗಳನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸುವ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ‘ಮಕ್ಕಳಿಗೆ’ ತಮ್ಮ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನೂ, ಪ್ರವಚನಗಳನ್ನೂ ಇವರು ತಲುಪಿಸುವರು. ಈ ಸಭೆ, ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಆಸ್ತಿಕ ಭಕ್ತರು ಒಬ್ಬರಿನ್ನೊಬ್ಬರನ್ನು ಮೀರಿಸುವಂತಹ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾ ಒಟ್ಟಾಗಿ ದಿವ್ಯೋನ್ಮಾದ ಪಡೆಯಬಲ್ಲರು.

ಮಕ್ಕಳ ಸೋಗು ತೋರುವ  ಈ ಬೆಳೆದವರು ಅನುಭವಿಸುವ ಭಾವಗಳು ನೈಜವೇ ಸರಿ. ತಮ್ಮ ದೇವರುಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸಲು ಒಟ್ಟುಗೂಡುವ  ಭಕ್ತರುಗಳು ತಮ್ಮೊಳಗಿಂದ ಖುಷಿಯ ಅಲೆ ಹಾಯುವುದನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವರು. ಅಪ್ಪಟ ಆಸ್ತಿಕರ ಈ ಬಗೆಯ ಭಕ್ತಿಯೋನ್ಮಾದವನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಲಾಗದು. ಇದು ಮಾನವನಲ್ಲಿ ವಿಕಾಸದಲ್ಲಿ ‘ನಿಯೊಟೆನಿ’ ವಿದ್ಯಮಾನವಿರುವುದನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಬಾಲ್ಯಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿದ್ದರೂ ಪ್ರೌಢ ಗುಣಗಳನ್ನು ಜೀವಿಗಳು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವುದನ್ನು ನಿಯೊಟೆನಿ ಎನ್ನುವರು. ಅರುಳು ಮರುಳಾಗುವ ವಯಸ್ಸಾದರೂ ನಾವೆಲ್ಲರೂ ‘ಅವನ’ ಮಕ್ಕಳಂತೆಯೇ ಆಡುತ್ತೇವಲ್ಲವೇ?

DEVOUT HAPPINESS

The Believer

Deeply religious individuals claim to find a special kind of spiritual happiness  they experience their most reverent moments. In their quieter moods, their joy is akin to Tranquil Happiness, but in the fervour of their more passionate forms of worship, their happiness is much more active – and sometimes, even frenetic. When two million Muslim pilgrims reach Mecca or great throngs of Christians arrive at Lourdes, many of the participants experience a mood of religious ecstasy as they find themselves succumbing to feelings of overwhelming devotion to their respective deities. The mental bliss that suffuses them at these times requires some sort of explanation.

 

The key element in this type of happiness is a total, blind faith in the tenets of a particular religion. If analytical thought, reasoned discussion, scientific debate, or even everyday common sense entered the scene, all would be lost. The deities involved must be almighty and all-powerful and their divine will must be obeyed at all times. A mass demonstration by the faithful followers of their devotion to their particular god-figure provides the best chance for experiencing the breathless passion of sacred or spiritual happiness.

 

Essentially what is happening in such cases is a switching on, at full blast, of long-lost infantile security, taken from those moments when a tiny child feels the great upwelling of happiness in the tender, loving embrace of a protective, all-powerful parent. This is something that we all secretly miss more and more as we grow up, and which we unconsciously continue to desire throughout our lives. Our matured egos and our adult responsibilities force us to suppress our desire to cry out for parental aid. But if we can find a new kind of symbolic super-parent, then  we can once again enjoy a – now transformed – infantile role.

 

It is no accident therefore that, for thousands of years, the major deities have been known by parental titles such as The Mother Goddess, The Great Mother, The Earth Mother and, later on, after an unfortunate sex-change, as God the Father. This use of maternal and paternal names when referring to the deities has also been borrowed by some of their servants, as in the cases of ( childless) Mother Superiors and (childless) priests who call themselves Fathers.

 

Any individual who is capable of momentarily suspendingreason and of calling upon a supernatural super-parent for help may be able to find greathappiness in this reversion to the trusting days of infancy, when the small child has complete faith inits biological parents and immediately runs to them whenever trouble strikes. Because the sacred super-parents are never present in the flesh, they are incapable of demonstrating any of the usual weaknesses of real human parents. They remain aloof, with their messages and their teachings passed on to their ‘children’ by astute middlemen who organize special ceremonial gatherings at which the faithful can work one another up into a shared passion of zealous devotion and

divine frenzy.

 

The sensations experienced by these adult pseudochildren are real enough. The faithful do feel waves of joy pass through their bodies as they join together in honouring their god-figures, and the Devout Happiness of true believers cannot be overlooked. It underlines, yet again, the extent to which human evolution has been a neotenous trend, neoteny being the process by which ananimal achieves adult status while juvenile qualities. We are ‘all God’s children’, it would seem – even when we are in our dotage.