ಸಂತೋಷದ ಸ್ವರೂಪ – ಸಂತೋಷದ ಬಗೆ 14

ಋಣಾತ್ಮಕ ಖುಷಿ

ದುಃಖಿ

ಸಿಗ್ಮಂಡ್ ಫ್ರಾಯ್ಡ್ “ಜನರು ದುಃಖವನ್ನು ತೊಡೆದು ಹಾಕಿ ಖುಸಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಸುತ್ತಾರೆ” ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ಈ ಖುಷಿಯ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಉತ್ಕಟ ಆನಂದದ ಅವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಬಲು ದೀರ್ಘಕಾಲ ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವುದು, ಅತೀವ ದುಃಖಿಯಾಗಿರುವುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಕಷ್ಟ ಎನ್ನುವುದು ವಿಷಾದದ ವಿಷಯವಾದರೂ ಸತ್ಯ. ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬ, ತನ್ನ ಸಂಗಾತಿ ಅಥವಾ ಮಗುವಿನ ಸಾವಿನಂತಹ ದೊಡ್ಡ ದುರಂತವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದ್ದೇ ಆದರೆ ಬಲು ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಪ್ರಸನ್ನತೆಯ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಮರಳಲು ಕಷ್ಟ ಪಡುತ್ತಾನೆ (ಳೆ). ತನ್ನ ಮಗನ ಸಾವಿಗೆ ತಾನೇ ಕಾರಣ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಒಬ್ಬ ಜೀವಮಾನ ಪರ್ಯಂತವೂ ಕರಿ ದಿರಿಸನ್ನೇ ಧರಿಸಿದ್ದ. ಒಂದು ವೇಳೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ಈತ ಮಗನನ್ನು ಸಾವಿನ ದವಡೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಬಿಟ್ಟಿದ್ದನೆನ್ನಿ, ಆ ಕೂಡಲೇ ಆತ ಗಾಢವಾದ ಖುಷಿ ಚಿಮ್ಮುವುದನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ಆದರೆ ಈ ತೀವ್ರ ಸಂತಸ ದೀರ್ಘವಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ, ವಿವಾಹ ವಿಚ್ಛೇದನದ ಕಹಿ ಅನುಭವ ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಉಳಿದಿರಬಹುದು. ಅದೇ ಪ್ರೇಮಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೇ ಬರುವ ಖುಷಿಯ ಭಾವಾವೇಗ ಕ್ರಮೇಣ ಕ್ಷೀಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಕಾಲ ಗಾಯವನ್ನು ಮಾಯಿಸುತ್ತದೆಯೋನೋ ನಿಜ, ಆದರೆ ಅದು ಖುಷಿಯನ್ನು ಅದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಕ್ಷಿಪ್ರವಾಗಿ ಮರೆಸಿಬಿಡುತ್ತದೆ.

ಈ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಏನೋ ಹುಟ್ಟು ಮತ್ತು ಸಾವಿನ ನಡುವಿನ ನಮ್ಮ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಖುಷಿಯ ಕ್ಷಣಗಳು ಅಲ್ಪವಿರಾಮಗಳ ಹಾಗೆ ಎನಿಸುತ್ತದೆ. ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಎಂದರೆ ಸುದೀರ್ಘವಾದ ಶಾಂತ, ತೃಪ್ತ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಉತ್ಕಟವಾದ ಖುಷಿಯ ಕ್ಷಣಗಳಿರುವ ಜೀವನವನ್ನು ನಾವು ಬಯಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಅದರಲ್ಲೂ ಫ್ರಾಯ್ಡನ ಕುರ್ಚಿಯನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿರುವವರಿಗೆ (ಮಾನಸಿಕ ರೋಗಿಗಳಿಗೆ) ಜೀವನವೆನ್ನುವುದು ಮಾನಸಿಕ ದುಃಖವೇ ತುಂಬಿರುವ ಬೆಂಗಾಡು. ಇದರಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೋ ಖುಷಿಯ ಓಯಸಿಸ್ ಗಳು ಇರಬಹುದು ಅಷ್ಟೆ. ಫ್ರಾಯ್ಡ್ ಹೇಳಿದಂತೆ ಇವರಿಗೆ ಖುಷಿಯ ಹುಡುಕಾಟವೆಂದರೆ ತಮ್ಮ ದುಃಖವನ್ನು ವಿವರಿಸಿ, ನಿವಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಷ್ಟೆ. ಮಾನಸಿಕವಲ್ಲದ, ದೈಹಿಕ ನೋವನ್ನನುಭವಿಸುತ್ತಲಿರುವವರಿಗೆ ಸಂತಸವೆನ್ನುವುದು ನೋವು ನಿವಾರಕ ಗುಳಿಗೆಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಸುದೀರ್ಘಕಾಲ ನೋವನ್ನನುಭವಿಸಿದ ಮೇಲೆ ಗುಳಿಗೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಆ ಕ್ಷಣವಿದೆಯಲ್ಲ, ಅದುವೇ ಇವರಿಗೆ ಋಣಾತ್ಮಕ ಖುಷಿ. ಆರೋಗ್ಯವಂತರಿಗೆ ನೋವಿಲ್ಲದ ಕ್ಷಣವೇನೆನ್ನುವುದೇ ಗೊತ್ತಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಅವರು ನೋವು ಇಲ್ಲದ ಕ್ಷಣವನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ ದೀರ್ಘರೋಗಿಗಳಿಗೆ ಈ ನೋವನ್ನು ಮರೆಸುವ ಕ್ಷಣಗಳೇ ಉತ್ಕಟ ಆನಂದದ ಕ್ಷಣಗಳೆನ್ನಿಸುತ್ತವೆ. ಸದಾದುಃಖಿಗಳಿಗೆ ಉತ್ಕಟವೆನ್ನಿಸುವ ಕ್ಷಣಗಳು ಓಟಗಾರನಿಗೆ ಆರಂಭವೆನ್ನಿಸುತ್ತವೆ.

ಮಾನಸಿಕ ಅಥವಾ ದೈಹಿಕ ನೋವಿಲ್ಲದ ಬಹುತೇಕ ಜನರ ನಿತ್ಯಜೀವನವೇನೂ ಪ್ರಸನ್ನ ಅನುಭವವಲ್ಲ. ಅವರಿಗೆ ಬೋರ್ ಆಗಬಹುದು, ದಿಕ್ಕು ತೋಚದಂತಾಗಬಹುದು, ಅಸುರಕ್ಷತೆಯ ಅನುಭವವಾಗಬಹುದು, ಆತಂಕ ಇಲ್ಲವೇ ಖಿನ್ನತೆಯೂ ಕಾಡಬಹುದು. ಇಂತಹ ದುಃಖದನುಭವಗಳೇ ಸಾಧಾರಣವಾದಾಗ ಅವರಿಗೆ ಉತ್ಕಟಾನಂದದ ಕ್ಷಣಗಳು ಅಪರೂಪವೆನ್ನಿಸಿಯೋ, ನಗಣ್ಯವೆಂದೋ ಅನ್ನಿಸಬಹುದು. ತಮ್ಮ ಬದುಕನ್ನು ಅವರು ಪುನರ್ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಕಷ್ಟವೆನ್ನಿಸಿದರೆ, ಇವಕ್ಕೆ ಎರಡು ವಿಶೇಷ ಪರಿಹಾರಗಳಿವೆ. ಅವರು ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿಯೋ, ಕಾಲ್ಪನಿಕವಾಗಿಯೋ ಖುಷಿಯನ್ನು ಕೊಂಡು ತಮ್ಮ ಸಂತಸದ ಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಇಂತಹವರು ಮಾದಕ ದ್ರವ್ಯಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ರಾಸಾಯನಿಕ ಭ್ರಮಾಲೋಕಕ್ಕೋ ಅಥವಾ ಕಥೆ-ಕಾದಂಬರಿಗಳ ಮೂಲಕ ಹಗಲುಗನಸಿನ ಲೋಕಕ್ಕೋ ಹಾರಿಬಿಡುವರು.

_____________

NEGATIVE HAPPINESS

The Sufferer

Sigmund Freud favoured this approach, saying that ‘Men try to obtain happiness by eliminating unhappiness’. It is a sad truth that being ecstatically happy is harder to sustain over long periods than being miserably unhappy. If an individual sustains a major tragedy in his ( or her) life, such as the loss of a partner or the death of a child, he may find himself unable to regain a state of cheerfulness for a very long time. One eminent professor who felt responsible for the death of his son was observed to dress entirely in black for the rest of his life. In complete contrast, had he managed to snatch his son from the jaws of death, he would have felt a huge surge of happiness immediately afterwards, but his intense feeling of joy would not have lasted. In a similar way, the miserable aftermath of a bitter divorce can persist for years, whereas the uncontrollable outburst of happiness that accompanies the process of falling in love soon mellows and loses its emotional intensity. Time heals wounds slowly, but it dissipates happiness more swiftly.

 

It is for this reason that states of happiness are no more than punctuations in the life sentence we serve between our birth and our death. The best we can hope for is to have a pleasantly contented peace of mind for most of the time, interrupted only by peak moments of joyous intensity. For many people, however (especially the kind who ended up on Freud’s couch), life is a great desert of mental anguish, with only an occasional oasis of pleasure. For them, as Freud pointed out, the quest for happiness is a search for answers to explain their anguish and eliminate it. For others, who live in physical rather than mental pain, happiness comes in the shape of a bottle of painkillers. When it is time to take the pills again, the moment of relief from the prolonged pain is the classic moment of ‘negative happiness’. For those who are healthy, feeling pain-free is the norm and is barely noticed. But for the chronically ill, moments of pain-relief bring them up to what is for them a peak of happiness. The sufferer’s peak is the athlete’s baseline.

 

For many people, who may not be in mental turmoil or physical agony, daily life may still fall far short of being a pleasant experience. They may be bored, lacking in direction, insecure, anxious or stressed, and their peak moments of happiness may be too trivial or too rare to compensate for their general feeling of malaise. For them, assuming they are incapable of re-structuring their lives, there are two special solutions. They can increase their happiness quotient (buying happiness to order) by resorting to either chemical happiness or fantasy happiness. In other words, they can escape into a world of chemical dreaming or day-dreaming – by using drugs or by escaping into a world of fiction.